Na czym polega umowa pożyczki?
Doskonale znana z życia codziennego i obrotu gospodarczego umowa została uregulowana w Kodeksie cywilnym jako umowa konsensualna (art. 720 k.c.). Oznacza to, że dochodzi ona do skutku gdy pożyczkodawca i pożyczkobiorca złożą zgodne oświadczenia woli. Istotą umowy jest to, że dający pożyczkę zobowiązuje się do przeniesienia na biorącego ją własności określonej ilości pieniędzy lub innych przedmiotów. Przedmioty te powinny być oznaczone co do gatunku. Biorący bierze na siebie obowiązek zwrotu takich samych rzeczy jak te, które otrzyma lub takiej samej sumy pieniędzy. Oczywiście w myśl zasady swobody umów można zastrzec odsetki, wprowadzić do umowy klauzulę waloryzacyjną oraz ustanowić zabezpieczenia np. zastaw lub poręczenie.
Warto wiedzieć, że w potocznej polszczyźnie i w niektórych ustawach słów „pożyczka” bądź „wypożyczenie” używa się nie na oznaczenie umowy pożyczki w sensie art. 720 k.c., lecz mając na myśli umowę użyczenia (art. 710 i n. k.c.) lub grzecznościowe udostepnienie jakiejś rzeczy na pewien czas.
Wydanie przedmiotu pożyczki – co mówi prawo?
Użyte w Kodeksie cywilnym słowo „zwrócić” wskazuje, że obowiązek oddania pożyczonej sumy lub rzeczy przez pożyczkobiorcę powstaje jedynie w sytuacji, gdy umówiony przedmiot został już wydany. Ponadto, między wydaniem a zwrotem musi upłynąć okres, który można przeznaczyć na wykorzystanie pożyczonych środków finansowych lub rzeczy.
Jeśli w umowa nie zawiera odmiennych postanowień, wypłata pieniędzy albo wydanie rzeczy następuje niezwłocznie po wezwaniu udzielającego pożyczki przez pożyczkobiorcę. Wynika to z art. 455 k.c. Zgodnie z tym przepisem, jeżeli brak oznaczenia terminu świadczenia (np. „pieniądze będą przelane w ciągu dwóch dni roboczych”) ani termin ten nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie należy spełnić niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do jego wykonania. Jeśli zajdzie zwłoka, ten kto udziela pożyczki odpowiada na zasadach ogólnych (art. 476-486 k.c.).
Gdy sprawa trafia do sądu
W razie sporu, ciężar dowodu wypłaty pieniędzy lub wydania rzeczy pożyczkobiorcy obciąża dającego pożyczkę, gdyż to on wywodzi z tego faktu skutki prawne (art. 6 k.c.). Zgodnie z przepisami o przeprowadzaniu dowodów zawartymi w Kodeksie postępowania cywilnego, można posługiwać się wszelkimi środkami dowodowymi. Trzeba jednak pamiętać, że najbardziej skuteczne w praktyce to różnego rodzaju dowody na piśmie: skrypt dłużny, pokwitowanie, rewers, recepis itp. Stanowią one dowód zawarcia umowy pożyczki, tym bardziej jeśli zawierają, niezależnie od swej nazwy (np. „oświadczenie”, „deklaracja” itp.) wszystkie cechy tejże umowy wymagane przez art. 720 k.c. (zob. np. wyr. Sądu Najwyższego z 5 marca 2002 r., I CKN 1086/99). Analogicznie, dowód spłaty pożyczki spoczywa na pożyczkobiorcy.
Na podstawie: J. Gudowski