Jeśli uwielbiacie kawę tak samo jak ja, ale odmawiacie sobie filiżanki tego napoju wieczorową porą z obawy o problemy z zaśnięciem, prażony korzeń cykorii może być ciekawą alternatywą dla „małej czarnej” przed snem. Wiem, że dla prawdziwych miłośników kawy brzmi to jak herezja, jednak korzeń cykorii to nie tylko substytut kawy ale przede wszystkim wartościowy element codziennej diety. O kawie napisano już prawdziwe poematy, co więcej zwolennicy parzonej, espresso, rozpuszczalnej, amerykańskiej starają się żarliwie udowodnić wyższość jednego sposobu przygotowania tego napoju nad innym. Stuprocentowa Arabika czy mieszanka Arabiki i Robusty-spory trwają . Półki w sklepach uginają się pod naporem kolorowych opakowań kawy z najdalszych regionów świata a w każdym opakowaniu jest ta „wyjątkowa i niepowtarzalna”. No cóż spierać się można długo jednak „de gustibus non est disputandum”.
Prażony korzeń cykorii rozpowszechnił się jako tani zamiennik kawy w czasach wojen napoleońskich, kiedy kawa stała się prawdziwie luksusowym napojem. Zresztą podobny nieco smak tych dwóch naparów dla osób niewprawnych w smaku kawy może być trudny do odróżnienia, dlatego dość powszechne od XIX wieku było fałszowanie kawy poprzez dodatek prażonego korzenia cykorii. Istnieją nawet specjalne metody odróżnienia kawy od korzenia cykorii dla tropicieli fałszerstw tego typu.
Jednak moim zdaniem fałszywa kawa wcale nie jest taka zła i warto świadomie wprowadzić ją do swojego codziennego jadłospisu.
Korzeń cykorii jest bogatym źródłem inuliny-polimeru fruktozy, który trawiony w jelicie grubym przyczynia się do rozwoju korzystnych dla zdrowia bakterii jelitowych Lactobacillus bifidus. Jak dość powszechnie wiadomo, bakterie te należą do prawidłowej flory jelitowej i ich obecność w przewodzie pokarmowym warunkuje ochronę przed inwazją niepożądanych, szkodliwych szczepów bakteryjnych, ponadto sprzyja poprawnej pracy jelit, przeciwdziała zaparciom. Obecnie dość powszechne jest stosowanie preparatów zawierających szczepy prawidłowych bakterii w leczeniu wspomagający przy antybiotykoterapii, w biegunkach, niestrawności spowodowanej nietolerancją laktozy. W większości zatruć pokarmowych uzupełnienie naturalnej flory bakteryjnej jelit jest podstawą powrotu do zdrowia.
Inulina nie wchłania się z przewodu pokarmowego, zatem jej wartość kaloryczna jest zerowa. Jednocześnie hamuje wchłanianie tłuszczów i cukrów przy niezaburzonym wchłanianiu witamin, i składników mineralnych. „Wypełniając” jelita oszukuje receptory głodu, wspierając dodatkowo nieszczęśników na diecie odchudzającej.
Nie tylko korzeń Cykorii zasługuje na uwagę, właściwie wszystkie części tej rośliny zawierają korzystne dla zdrowia substancje
W kompleksowym opracowaniu poglądowym na temat właściwości Cykorii ( Cichoria Intybus), opublikowanym w 2013 roku, w czasopiśmie Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine ( periodyk indeksowany, Impact Factor>2), autorzy przedstawili szczegółową analizę związków chemicznych, zawartych w poszczególnych częściach krzewu jak również tradycyjne, medyczne wskazania oraz wyniki aktualnych badań naukowych.
Ten rozpowszechniony w strefie umiarkowanej krzew, stosowany był już w starożytnym Egipcie jako remedium na rozmaite schorzenia. Sok z łodygi wykorzystywany był w terapii guzów ( między innymi macicy i narządów rodnych kobiecych) a na kontynencie afrykańskim herbata z zielonych części rośliny stanowiła lekarstwo w przypadkach żółtaczki. W Turcji maść z cykorii przykładano na trudno gojące się rany. A Afganistanie ekstrakt z korzenia wykorzystywano jako lekarstwo w przypadku malarii ( co potwierdzono następnie w warunkach laboratoryjnych).
W Europie Cykoria stanowiła ziołowe lekarstwo przy rozmaitych schorzeniach przewodu pokarmowego, biegunkach, niewydolności wątroby i dróg żółciowych. Badania naukowe dotyczące właściwości poszczególnych substancji zawartych w elementach rośliny ,ograniczyły się niemal wyłącznie do testów laboratoryjnych.
Niestety jak wiele wartościowych, naturalnych składników, znajdujących się niemal na wyciągnięcie ręki wokół nas, ziele Cykorii prawdopodobnie nigdy nie doczeka się rzetelnych badań naukowych na ludziach. W każdym razie wyniki badań laboratoryjnych w zasadzie potwierdzają historyczne, tradycyjne zastosowania Cykorii w medycynie ludowej. Obecnie wyizolowano ponad 100 różnych substancji zawartych w poszczególnych częściach rośliny, najbogatsze jednak są jej korzenie. W badaniach najczęściej używano wodnych lub alkoholowych ekstraktów z korzenia ale także z liści.
Kwasy organiczne zawarte w zielonych częściach i korzeniu rośliny działają antybakteryjnie i przeciwgrzybiczo, polifenole posiadają właściwości hamowania cyklooksygenaz i prostaglandyn-substancji odpowiedzialnych za stany zapalne. W badaniach z udziałem linii komórkowych raka jelita grubego oraz czerniaka, stwierdzono korzystny efekt przeciwnowotworowy ekstraktu z korzenia i liści Cykorii. Poza tym wykazano korzystny efekt znieczulający i przeciwcukrzycowy w badanych populacjach ssaków laboratoryjnych.
Kwasy fenolowe mają właściwości ochronne w stosunku do komórek wątrobowych co wykazano nie tylko u zwierząt ale także w niewielkim badaniu klinicznym na ludziach z udziałem preparatu będącego mieszaniną różnych ziół w tym ekstraktu z Cykorii.
Badania kliniczne na ludziach są skromne i w zasadzie nie dostarczają twardych danych na temat skuteczności jakiejkolwiek części rośliny u ludzi. Wynika to z małej ilości badań, małych grup chorych ( czy zdrowych ochotników), w związku z tym niemożności sformułowania jednoznacznych wniosków.
W 2010 roku opublikowano wyniki niewielkiego badania I fazy z zastosowaniem wzrastających dawek ekstraktu Cykorii u chorych z zaawansowanymi zmianami zwyrodnieniowymi stawów kolanowych lub biodrowych. Oceniono efekt przeciwbólowy u 18 chorych , w tej grupie u 13 chorych nastąpiło około 20% poprawa w zakresie złagodzenia dolegliwości bólowych. Celem badania była głównie ocena bezpieczeństwa oraz optymalnie tolerowanej dawki substancji badanej ( bowiem takie są założenia badań fazy pierwszej).
W innym badaniu, którego wyniki przedstawiono w 2011 roku, stosowano ekstrakt z korzenia cykorii w dawce 300 ml dziennie, przez tydzień u 27 zdrowych ochotników, oceniając parametry krzepnięcia krwi i agregacji płytek w kontekście przeciwkrzepliwego działania tejże substancji.
Jak wskazują postanowienia Europejskiej Agencji Leków ( European Medicines Agency, EMA), ekstrakt z korzenia cykorii, z uwagi na brak jednoznacznych danych, pochodzących z badań klinicznych na ludziach, pozostaje tradycyjnym preparatem ziołowym, wskazanym wspomagająco w niewielkiego stopnia zaburzeniach trawiennych oraz braku apetytu.